دریاچه زریبار

راههاي دسترسی:

استان کردستان، سه کیلومتري غرب شهرستان مریوان – اتوبان تھران – ساوه – سپس بزرگراه ھمدان – سنندج؛ از این مسیر فاصله تھران تا دریاچه زریوار ۶٢٠ کیلومتر است.

دریاچه زریبار یا زریوار تنها دریاچه آب شیرین غرب ایران درشهرستان مریوان در فاصله 125 کیلومتري شمال غربی سنندج واقع شده است. اینجا منحصر به فرد است چون هیچ رودخانه دائمی در تامین آب آن نقش ندارد و عمدتا از سه منبع آب آن تامین میشود:اولی ریزش باران و برف سالانه.دوم چشمه هاي کف جوش بستر تالاب که به سفره هاي زیرزمینی مرتبط است و سوم ورود ابهاي سطحی از طریق آبراهه هاي جاري. در خصوص نامگذاري این دریاچه، وجه تسمیه هاي مختلفی وجود دارد:

1 -واژه زریبار یا زریوار متشکل از دو واژه زري و یا زریا به معنی دریا در گویشهاي سورانی اربیلی و زراه)،در گویش سورانی منطقه اربیل و مکریان به ) zreh هورامی و پسوند بار یا وار است که ترکیبش معنی دریاچه است 2- معنی دریا در پارتی اشکانی derya و در گویش کرمانجی darya که در گویش اردلانی دریا drayah و در پارسی باستان به صورت zrayah صورت (زره) ،در زبان اوستا به صورت در زبان پهلوي به معنی دریاچه است بر می گردد و معناي زریوار به معنی war در واژه زریوار احتمالا به ریشه واژه war ( می باشد. در واقع پسوند( وار دریاچه نزدیکتر است. دریاچه اي که یکی از بزرگترین دریاچه هاي آب شیرین ایران به شمار می آید و از معروفترین و زیباترین جاذبه هاي طبیعی غرب کشور محسوب می شود.

ارتفاع دریاچه از سطح دریا 1285 متر است و دور تا دور آن با کوه هایی زیبا از درختان و مراتع احاطه شده است که جلوه اي 5 متر) و / 1 کیلومتر و عمق آن به طور متوسط در حدود 3 متر (بین 2 تا 5 / منحصر به فرد به این دریاچه می دهند. طول این دریاچه 5 و عرض آن 6 مساحتی حدود 850 تا 900 هکتار را در برگرفته است و همین موضوع باعث شده تا بتوان به راحتی بر روي آن قایقرانی کرد.

آب دریاچه زریوار از چشمه هاي جوشانی که در کف آن قرار دارد و همچنین از آب باران و برف، تامین می شود. این تالاب به دلیل شرایط مناسبی که دارد پذیراي گیاهان و حیوانات مختلفی ست و فعالیت هاي پرنده نگري و ماهیگیري در آن رونق دارد. تالاب زریبار یکی از منحصر به فردترین دریاچه هاي آب شیرین جهان به شمار می رود و شرایط کلی یک تالاب بین المللی را دارد.

این دریاچه در تاریخ بیستم بهمن 1389 با شماره 102 در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است. همچنین این تالاب از سال 1388 به عنوان پناهگاه حیات وحش تحت نظر سازمان محیط زیست قرار دارد. فضاي سرسبز اطراف دریاچه، قرارگیري آن در میان کوه ها و دشت ها، محصور بودنش در میان نیزارها و گستره آبی آن منظره اي تماشایی را خلق کرده است .اگر ذره اي خلاقیت به خرج دهید و صبور باشید می توانید عکس ها و تصاویر زیبایی از سفر به زریبار را ثبت کنید. تالاب زریبار محل زندگی تعداد زیادي از پرنده هاي بومی و مهاجر است. همین موضوع باعث شده تا اینجا به عنوان یکی از محل هاي مناسب پرنده نگري در غرب ایران شناخته شود.

اردك سرحنایی و سرسبز، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهاي دریایی، کاکایی ها، حواصیل خاکستري، خوتکا، لک لک هاي مهاجر و پرندگان شکاري همچون سنقر تالابی و دلیچه از جمله پرنده هایی هستند که می توانید با کمک ابزار مناسب پرنده نگري و کمی صبر و حوصله به تماشاي آنها
بنشینید. تالاب زریبار به عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیده اي بسیار زیبا و نادر می باشد. زریبار با قرار گرفتن در یک دره طولی نسبتاً وسیعی از دو طرف غرب و شرق با کوه هاي پوشیده از جنگل احاطه شده است.

پوشش غالب اراضی در این منطقه را جنگل و بیشه زارهاي نیمه انبوه تشکیل می دهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده و در حالیکه سایر گونه هاي جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیب ها و نقاط مختلف آن خودنمایی می کند.

از پوشش هاي گیاهی دریاچه می توان به گیاهان شناور چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونه هایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیه اي می توان به گونه هاي نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفت بند، پیچک ها، لویی و بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد.

گونه هاي بومی: سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی، ماهی گامبوزیا (در حال حاضر این گونه ها در دریاچه یافت نمی شوند (گونه هاي غیربومی: ماهی آمور سفید، کپور آیینه اي، کپور معمولی، کپور سرگنده و فیتوفاك اشاره کرد .ضمناً یک گونه مارماهی، 5 گونه فیتوپلانکتون و 17 گونه زئوپلانکتون شناسایی شده است .

در خصوص گونه هاي وارداتی اخیر توسط سازمان شیلات و آبزیان می توان به گونه ماهی و یک گونه میگوي غول پیکر آب شیرین اشاره کرد. در حال حاضر بیش از 31 گونه پرنده بومی و poecilidae از خانواده Gambosia siaaffinhs ، (Anos platyrhynchos) مهاجر زندگی می کنند که از این تعداد تقریباً 14 گونه بومی و مابقی انواع پرندگان مهاجرند .اردك سرحنایی و سرسبز ، (Tachybaptus ruficolis) و کشیم کوچک (Podiceps cristafus) اگرتها، بوتیمار بزرگ وکوچک، انواع چنگر، پرستوهاي دریایی، کشیم بزرگ کاکائیها، حواصیل خاکستري، خوتکا، گیلار، و پرندگان شکاري همچون سنقر تالابی و دلیچه از گونه هاي با اهمیت و ارزشمند این تالاب به شمار می آیند درباره این دریاچه افسانه هاي زیادر بر سر زبانها است حتی به آن دریاچه دادخواه لقب داده اند حتی می گویند گنج عظیمی را در خود نگهداري می کند.

همچنین روستاي دره تقی یا لک لک ها نزدیک دریاچه زریوار، 15 کیلومتري غرب مریوان قرار گرفته اهالی روستاي دره تفی لانه هاي دست ساز با میله هاي فلزي و آشیانه هاي محکم، براي لک لک ها ساخته اند .

پرندگانی که در فرهنگ این منطقه بسیار باارزش هستند. دیدن تعداد زیاد آنها و هم زیستیشان با انسان شما را ساعتها سرگرم می کند.پیشنهاد می کنیم براي سفر به این تالاب، این دو فصل را در اولویت قرار دهید. دریاچه زریوار در فصل زمستان نیز جلوه و زیبایی منحصر به فردي دارد و اگر خوش شانس باشید با سطح یخ زده دریاچه روبه رو خواهید شد و از قدم زدن روي آن لذت خواهید. درصورتی که گذرتان به اینجا افتاد از ماهی کبابهاي آنجا غافل نشوید و حتماً از بازارچه هاي محلی با قیمت مناسب خرید کنید .

منبع :صد جائی که در ایران باید دید / جمع آوري و تالیف: کورش مقصودي