تیس

راههاي دسترسی:

5کیلومتري شمال غربی چابهار تیس یکی از بنادر مهم ایران در دریاي مکران در زمان هخامنشیان بوده است و پیشتر به آن تیز می گفته اند. در آن دوران کالاها از آسیاي شرقی و هند به بندر تیس می آمده اند و به مناطق مختلف خاورمیانه، آسیاي میانه و قفقاز فرستاده می شدند.

تیس در سده هاي اولیه اسلامی نیز بندري مهم بوده است و در شمال غرب چابهار، در ناحیه اي کوهپایه اي قرار دارد که از طرف دیگرش به دریاي عمان می رسد و محل تجارت تاجران و پلی بین هند، خاورمیانه و آسیاي مرکزي بوده است . پرتغالیها نخستین کشور استعماري بودند که بر چابهار و تیس تسلط یافتند و تا سال 1031 ه.ق چیرگی خود را حفظ کردند.

انگلیسی ها بعد از پرتغالیها به این منطقه وارد شدند. اما امروزه تیس روستایی بیش نیست که در محدوده منطقه آزاد چابهار قرار گرفته و در مسیر ارتباطی چابهار – کنارك توجه هر مسافري را به خود جلب می کند، رودخانه لاوري از میان روستا می گذرد. بلندي هاي چندي مانند کوه هاي شهباز، پیلبند و لاوري، روستاي تیس را احاطه کرده است قلعه پرتغالی ها از مهم ترین دیدنی هاي روستاي تیس به شمار می رود که پرتغالی ها هنگام حمله به بندر تیس آن را ساخته بودند و در حال حاضر بقایایی از دژ آن براي بازدید عموم وجود دارد.

آن گونه که به نظر می رسد روستاي ساحلی تیس در دروه ي قاجار از شناخت چندانی برخوردار نبوده است. شاید بتوان یکی از مهم ترین دلایل کاهش اهمیت روستاي تیس به عنوان یک بندر را توقف تولید نیشکر و پانیذ در مکران یاد کرد. چرا که این بندر خروجی اصلی این محصولات بوده است.

یکی از معروف ترین دیدنی هاي تیس قبرستانی اسرارآمیز و عجیب و غریب است که محلی ها به آن گورستان جن ها یا جن سنط میگویند؛ این گورستان بر روي سطحی صخره اي ایجاد شده است، به
گونه اي که هر قبر با ابزاري ابتدایی در درون سنگ کنده شده است و کندن آن با ابزارهاي ابتدایی آن زمان مانند بیل و کلنگ امري غیرممکن و بعید به نظر می رسد و دیدن آن ذهن را مشغول این می کند که چگونه این قبرها کنده شده و دلیل انتخاب صخره ها چه بوده است.

در همین رابطه افسانه هاي زیادي بین مردم رواج دارد و مردم تیس حفر این گورها را به نیروهاي مافوق بشر نسبت می دهند . این قبرستان سنگ قبرهاي بزرگی دارد. بزرگی این سنگ ها بومیان را به این باور رسانده است که قبرها متعلق به انسان نیستند. حفر قبرها در کنار هم و روي سطح صخره اي بزرگ این باور را تشدید می کند.

این باور باعث شده است تا کم تر کسی جرات کند شب ها به این گورستان پا بگذارد. البته احتمال دارد که این حفره ها تنها شیوه اي براي جمع آوري آب باران بوده باشند.

مردم روستا اگرچه درگذشتگان خود را در این گورستان به خاك می سپارند، اما مراقبند که شب گذرشان به گورستان جن ها نیفتد. عده اي معتقدند که شاید حفرکنندگان، به دلیل حفظ مردگان و در گذشتگان از گزند جانوران و خورندگان زیر زمینی، رنج کندن سنگ را بر خود هموار می کردند و گورها را این چنین می ساختند تا به مردگان شان احترام بگذارند.  قرار گرفتن قبرستان در دامنه کوه و وحشت مردم از نزدیک شدن به این مکان هنگام غروب و شب یکی از دلایل نامگذاري این محل بنام قبرستان جن ها است .

گروه اندکی نیز معتقدند در هنگام غروب صداي گریه ها و مویه هایی از این گورستان به گوش می رسیده است. تیس آثار تاریخی قابل توجهی دارد که از آن جمله می توان به کلات، قلعه بلوچ گت، مسجد جامع تیس، مجموعه غارهاي طبیعی و مصنوعی بان مسیتی، قلعه پیروز گت، قلعه انوشیروان، آرامگاه سید غلام رسول، قلعه پرتغالی ها ، بندر صیادي تیس ، برکه تمساح پوزه کوتاه و باقیمانده محل فیلبند اشاره کرد.

مسجد جامع تیس نیز از قدیمی ترین مساجد ایرانی است که قدمت آن به صدر اسلام می رسد، این مسجد که به مسجد تک مناره هم مشهور است، سبک معماري و طراحی اش، مساجد پاکستان را در ذهن تداعی می کند. غارهاي بان میستی نیز از شگفت انگیز ترین جاذبه هاي چاهبار به شمار می رود که اشکال زمین شناختی عجیب و غریبش نگاه هر بیننده اي را مجذوب خود می کند. در دامنه کوه شهبازبند و با ارتفاع 25 متر از سطح زمین، دو غار مصنوعی و یک غار طبیعی در کنار یکدیگر قرار دارند که این سه غار را مردم بومی منطقه بان مسیتی می نامند.

بان در زبان بلوچی به مرد صالح و خداپرست و مسیتی معبد و پرستشگاه خوانده می شود و بر اساس شواهد این غارها محلی براي ذبح یا پرستشگاه بوده است که سکویی نیز براي انجام اعمال مذهبی یا تشریفات دیگر در سر تا سر پهنه جلوي هر سه غار ساخته شده است. دیوارهاي غار و صخره هاي اطراف آن بسیارزیبا وکم نظیر است تیس و چابهار یکی از خنک ترین مناطق ایران در تابستان و گرم ترین مناطق در طول زمستان به شمار می روند، بنابراین می توانید در هر فصلی روي سفر به این ناحیه حساب باز کنید. البته پیشنهاد می شوددر بهار و زمستان به منظقه چابهار و تیس سفر کنید.

منبع : صد جائی که در ایران باید دید / جمع آوري و تالیف: کورش مقصودي