تشکوه(گنبد لران)

راههاي دسترسی:

گنبد لران از جاذبه های دیدنی ایران است که ابتدا به اهواز رفته سپس با طی 100 کیلومتر به رامهرمز بروید..این کوه در امتداد روستاي ماماتین در جاده رامهرمز به سمت رود زرد و در مسیر خدیجه و ماماتین بعد از روستاي گنبد لران و در فاصله تقریبی 6 کیلومتري جنوب شرق ماماتین در کنار جاده آسفالته  رامهرمز–روستاي ابوالفارس قراردارد. این جاذبه گردشگري هیچ تابلوئی ندارد.
در زبان محلی به معناي آتش است و به دلیل همین شعله هاي کوچک و بزرگ آن را تشکوه نامیده اند. روشنی آتش این کوه در تاریکی شب « تش» جلوه زیبایی به منطقه می دهد. این کوه سوزان و آتشین از گذشته هاي دور تا به امروز در حال سوختن است و گردشگران بسیاري را به خصوص هنگام
شب به سوي خود جلب می کند.

این تپه ها که صدها شعله رنگی آتش را در خود جاي داده، چشم هر بیننده اي را به خود خیره می کند. به گفته ي کارشناسان زمین شناسی دلیل شعله ور شدن آتش کوه، گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهاي هیدروکربوري از لایه هاي مختلف زمین عبور می کنند و از هر درز و شکافی در سطح زمین به بیرون نشت کرده و شعله ور می شوند؛ به طوري که هنگام شب، نور سوختن این گاز بیشتر دیده می شود.

چشمه هاي گازي گنبد لران این نگین سرخ فام انگشتري سبز دشت ودمن منطقه ماماتین یکی از جاذبه هاي گردشگري زمین شناسی کم نظیر مناطق نفت خیز جنوب ایران به حساب می آید. اگر در گوشه و کنار تشکوه گودالی کوچک حفر کنید، می بینید که بلافاصله گاز طبیعی از گودال بیرون می آید و بعد از آن، به چشم خودتان می بینید که چطور از همان گودال کوچک خودتان شعله زبانه می کشد!
همچنین جالب است بدانید که در این منطقه، هیچوقت موفق نخواهید شد کبریت و یا فندکی را روشن کنید. مگر اینکه گازي که متصاعد می شود تمام شود.

زیرا گازهایی که متصاعد می شوند ترکیب هواي اطراف را بهم زده و زور اکسیژن موجود به این گاز نمی رسد و بنابراین به هیچ وجه آتش دیگري در این منطقه روشن نخواهد شد.میدان نفتی ماماتین اولین منطقه خوزستان است که بعلت تراوشات متعدد سطحی مورد توجه کاوشگران اولیه نفت واقع شده است. این میدان در 10 کیلومتري شمال خاوري شهرستان رامهرمز و 100 کیلومتري شمال خاوري اهواز در بین و در امتداد محوري میدان هاي نفتی هفتکل و پارسی قرار دارد. به دلیل وجود همین چشمه هاي نفتی، ژرژبرنارد رینولدز (نماینده دارسی و فرمانده عملیات حفاري درایران) پس از ناکامی در غرب ایران (منطقه چیا سرخ) متوجه مناطق جنوب غربی ایران شد و در ماه سپتامبر 1907 میلادي دو حلقه چاه در منطقه ماماتین حفر نمود.

کوهی را در نظر بگیرید که عین اجاق خوراك پزي از هر جایش شعله اي روشن است و به هر سو زبانه می کشد!آتش هاي جاودان محل نشت گازهاي طبیعی هستند که به طریقی آتش گرفته اند و مدتها سوخته اند و در حال حاضر آثار و بقایاي سوختگی در سنگهاي مجاور محل نشت دیده می شود. در کیش ایرانیان باستان اینگونه آتش ها مقدس بوده و آنرا به زبان پهلوي اخورایشنیک می نامیده اند. به زبان زرتشتی زوهیات به معنی آتش جاویدان جهنم خوانده شده است که محل نشت گاز به سطح زمین و به عبارتی قبلا آتش جاودان بوده است.

چشمه هاي گازي گنبد لران نیز یکی از این آتش هاي جاودان می باشد که از گذشته دور تاکنون،درحال سوختن می باشد.

این اثر دائمی و همیشگی از یک سو به دلیل شعله هاي مشتعل و ازسوي دیگر به دلیل آنکه آثار و شواهد هیدروکربوري در سطح زمین را نشان می دهد، یک اثر ژئوتوریسمی ارزشمند و گرانبها در ایالت زمین شناسی و زمین ساختی زاگرس به حساب می آید که نه تنها براي زمین شناسان بلکه براي همه علاقمندان به طبیعت جذاب و دیدنی می باشد. در زیر، این جاذبه زمین شناسی که از دیدگاه تازه ژئو توریسمی (گردشگري زمین شناسی) داراي اهمیت ویژه اي می باشد، معرفی می گردد.

در این محل شعله هاي رنگین آتش سوزان و فروزان همچون سیلی خروشان از دامنه هاي تپه هاي مارنی بیرون می زند. چندین تپه که در آغوش هم خفته اند در آتشی سرخ و سوزان می سوزند. رنگ ویژه تپه ها، آنها را از مناظر اطراف مجزا کرده ,اطراف هاله آتش، سوخته و دود زده است. سازندهاي تشکیل دهنده تپه ها )سازند تبخیري گچساران و سازند مارنی میشان) در اطراف هاله سوخته و پخته شده اند به طوري که پاي فرد به راحتی در آن فرو می رود. از کمرکش تپه ها تا اوج آنها زمین گرم و داغ بوده و در بخش هاي خاموش شده (گچ ترش غیر فعال (آثار و شواهد بلورهاي گوگرد به چشم میخورد.
تغییر و تبدیل تدریجی فرایند گچ ترش فعال به گچ ترش غیر فعال به طور کامل مشخص می باشد.

غیر از تشکوه در نزدیکی شهر صنعتی امیدیه و منطقه آغاجاري هم کوهی وجود دارد که مردم محلی آن را کوه سوخته می نامند. از لابه لاي خاك و سنگ هاي کوه سوخته زبانه هاي آتش بیرون می آید و دود سیاهی روانه آسمان می شود .تیرگی این دود باعث می شود تا فضاي اطراف چشمه هاي آتش
این کوه نیز سیاه رنگ به نظر برسد.

کوه سوخته کوچک تر از تشکوه است و رنگ سیاهش آن را از سلسله جبال اطراف مجزا کرده است. در قله کوه در اثر زمین لغزش یا رانش زمین شکاف عمیقی وجود دارد که دهانه اصلی خروج گاز بوده و آتش از درون آن شعله ور است. این جاذبه طبیعی در لیست میراث ملی ایران ثبت شده است.بهترین فصل براي بازدید از این جاذبه طبیعی منحصر به فرد، فصل پاییز است.

منبع : صد جائی که در ایران باید دید /جمع آوري و تالیف: کورش مقصودي