ماخونیک

راههاي دسترسی:

در فاصله 142 کیلومتري شهرستان بیرجند و در فاصله 78 کیلومتري شرقی شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستاي درح قرار دارد.
ماخونیک روستایی است که در دهستان درح بخش مرکزي شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده است. یکی از هفت روستاي جذابیت هاي حیرت انگیزي که دارد. جلگه ماخونیک را 12 روستا از جمله ،» لی لی پوت ها « شگفت انگیز جهان می باشد و به لحاظ شهرت آن به شهر
ماخونیک، کفاز، چاپانسر، توتک، سفالبند، سولابست، لجونگ، کلاته بلاوچ، دامدامه، میش نو، خارستو و جلارو تشکیل می دهد.

لازم به ذکر است که این روستا بزرگترین روستاي این منطقه بشمار می آید و حدود نیم ساعت تا افغانستان فاصله دارد. مردم ماخونیک اصالتاً افغانی می باشند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده اند. مردم منطقه ماخونیک مسلمان، داراي مذهب اهل تسنن (حنفی) و پیرو ابوحنیفه نعمان بن ثابت از ائمه چهارگانه اهل سنت است، که با زبان فارسی و با لهجه خاص محل تکلم می کنند. جاذبه این روستا این است که در 1 متر تجاوز می کرد و به دلیل بهبود تغذیه و ازدواج با نژادهاي دیگر در گذر زمان قد اهالی / گذشته اهالی آن کوتاه قد بوده و به زحمت قدشان از 40 روستا بلندتر شده است. مردم ماخونیک تا 50 سال پیش، چاي نمی نوشیدند، شکار نمی کردند و اصلاً گوشت هم نمی خوردند و هنوز سیگار نمی کشند.

مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می دانستند . ورود تلویزیون به این روستا به معناي ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می گفتند شیطان .آن ها هرگز اجازه نمی دادند کودکان پاي صفحه تلویزیون بنشینند و جادو شوند.درباره این روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد

.در برخی اسناد قدیمی که تاریخ نگارش آن ها به 300 سال قبل می رسد، نام روستا مادخنیک ذکر شده است .گفته می شود در گذشته عده اي مأموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آن ها استقبال نکرده اند و با آن ها برخورد سردي داشته اند و آن ها این نام را براي روستا انتخاب
کرده اند. برخی می گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته است.

ساکنان روستا در ابتدا دامدار و کوچ نشین بوده اند و در دوره هاي بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه در روستاي ماخونیک سکونت گزیده اند،علاوه بر این تعدادي از اهالی در معادن سنگ کار می کنند و تعدادي دیگر نیز قالیبافی می کنند و این صنعت از عمده صنایع دستی روستا به شمار می رود . وجود سنگ نگاره اي در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش هاي چوپانی و بسیار قدیمی بر روي آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است. بافت مسکونی روستا در دامنه تپه و خانه ها به طور فشرده به هم و در گودي زمین ساخته شده اند. خانه ها شکل هندسی خاصی ندارند.

کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین تر است و داراي یک درب کوتاه چوبی است. براي رفتن به داخل خانه باید دولا شده و به زحمت خود را داخل خانه کرد .اغلب یکی دو پله درگاهی را به کف خانه متصل می کنند. به علت آنکه هواي این ناحیه سرد می باشد، مردم خانه ها را کوچک و کم ارتفاع می ساختند تا گرم شدن خانه راحت تر صورت گیرد. خانه هاي روستا بسیار کوچک بوده و فقط داراي یک اتاق ده یا دوازده متري هستند.
خانه ها با سنگ و خاك ساخته شده و سقف شان با شاخ و برگ درختان پوشیده شده است و بجز درب ورودي کوتاه هیچ منفذي به بیرون ندارند. در بافت قدیم روستا خانه ها خیلی محقر، بدون حیاط و ایوان چسبیده به هم هستند. دیدن این سبک معماري انسان را شگفت زده می کند.هر خانه داراي
اجاق گلی براي طبخ غذا(، طاق و طاقچه است.

باید دانست عمده Koresk ( مخزن نگهداري گندم و جو)، کرشک Kandik ( فضاهایی همچون کندیک مصالح به کار رفته در مسکن روستا شامل سنگ، چوب و هیزم است. یکی از نقاط دیدنی روستاي ماخونیک برج سنگی آن است که این برج در طبقات بالاي روستا ساخته شده، به طوري که به اطراف روستا اشراف دارد، از این برج جهت دیده بانی استفاده می کردند تا در صورت حمله ي احتمالی دشمن، به همه ي اهالی روستا اطلاع دهند. قد اکثر مردم روستا حدود 140 سانتیمتر که از حد متوسط پایین تر است. از دلایل کوتاه بودن قد مردم روستا ازدواج فامیلی و نوع تغذیه را می توان نام برد. روستا در 30 سال گذشته هیچ راه ارتباطی نداشته است و مرد تعاملی با دنیاي اطراف خود انجام نداده اند.

طراحی لباس مردان و زنان در روستاي ماخونیک با هم بسیار تفاوت دارد. در گذشته مردم لباس خود را با کرباس می بافتند.مردم لباس هاي بسیار ژنده و مندرس به تن می کردند و اهالی از پوشیدن چنین لباس هایی اصلا خجالت نمی کشیدند. کف کفش اهالی روستا از جنس چوبی بود که از 30 سال گذشته تغییر کرده است. همچنین در قدیم مردم روستا از ظروف سفالی که ساخت دست خودشان بود استفاده می کردند. ولی با تعامل با شهر افراد جوان اشتیاقی به استفاده از این ظروف را ندارند. پیشنهاد میکنم بدلیل گرماي هوا در فصول غیر گرم به اینجا سفر کنید.

منبع : صد جائی که در ایران باید دید / جمع آوري و تالیف: کورش مقصودي