غار کرفتو

راههاي دسترسی:

دسترسی به غار کرفتو از چند طریق امکان پذیر است.

1- از طریق استان کردستان: از سنندج تا شهر دیواندره 95 کیلومتر فاصله است .از دیواندره به سمت سقز حرکت کنید. پس از طی 37 کیلومتر، یک سه راهی در سمت راست وجود دارد که به سه راهی تکاب معروف است. تابلو غار کرفتو در ابتداي سه راهی نصب شده .از سه راهی تکاب تا غار دقیقا 33 کیلومتر فاصله است. در این مسیر دو، سه راهی وجود دارد که در هر دو لازم است به سمت چپ بپیچید هر چند تابلوي راهنمایی به سمت غار وجود دارد.2 – ازتهران به زنجان سپس بیجارو دیواندره بروید (جمعا از تهران تا دیواندره 520 کیلومتر و تا غار کرفتو 590 کیلومتر است. از مسیر شهر دیواندره و سه راهی تکاب گوربابا علی، 3 – سقز و از مسیرروستاي صاحب به میرسعید و 4- از راه تکاب و جاده روستاي علی آباد. اینجا بزرگترین غار باستانی و بزرگترین غار دستکند ایران با ارتفاعی حدود 25 متر از سطح زمین است.غار کرفتو در امتداد یک رشته کوه آهکی در شمال دره اي عمیق قرار گرفته است و شامل آثار متعددي از پناگاه ها و دخمه ها و حفره هایی است که همگی در کنار غار اصلی قرار گرفته اند.

موقعیت ویژه ي جغرافیایی این غار موجب شده است که از این غار به عنوان یک دژ دفاعی و سکونتگاه در روزگار باستان استفاده شود و اگر این خصوصیات نبود، هرگز این غار ایجاد نمی شد. کسانی که در این غار سکونت می کردند توانسته اند تا در آن امکاناتی مانند تعدادي اتاق، راهرو، پنجره، در و انبار نیز ایجاد کنند. جالب است تا بدانید که این امکانات همگی مشرف به دره و در اطراف دهانه ي طبیعی غار و همچنین در سه طبقه ي مرتبط به هم ساخته شده اند.

در زیر دیواره ي غار کرفتوي کردستان، یک چشمه ي آب دائمی نیز وجود دارد. از این غار به عنوان دژي دفاعی و سکونتگاه افراد در دوران و روزگار باستان استفاده می شده است.

تغییرات به وجود آمده در غار کرفتو در کردستان احتمالا مرتبط به دوره ي فرمانروایی مادها است، زیرا آن ها در منطقه ي استقرار خود با دولت هاي قدرتمند و مهاجم در بین النهرین که هر از گاهی به ساکنان زاگرس حمله می کرده اند و آن ها را غارت می کرده و به اسارت می گرفته اند، روبرو بوده اند و به همین خاطر ساختن مکانی همچون کرفتو برایشان واجب بوده است. در زمستان ها و هنگام سرما درون غار گرم و در تابستان به لحاظ کوران باد غار خنک است، دو چشمه ي آب در پایین غار وجود دارد که سالیان طولانی مردم از آن بهره مند شده اند.

غار کرفتو در دوران مزوزوئیک زیر آب بوده و در اواخر همین دوره ارتفاعات کرفتو از آب بیرون آمده است. این غار آهکی است و در دوره هاي مختلف انسان در آن سکونت کرده و به همین دلیل تغییر حالت داده است. در داخل غار هنوز هم آب وجود دارد .وجود تصاویر و اشکال نقاشی شده داخل غار از جمله دیدنی هاي موجود در این اثر باستانی است که چشمان هر بیننده اي را به خود جلب می کند. غار کرفتو در کردستان از دو بخش مجزا تشکیل شده است که عبارتند از:

بخش دست کنده و بخش طبیعت ساخته شده. دهانه ي این غار با عبور از دو نردبان فلزي 7 متري و 2 متر سنگ نوردي ساده به نخستین اتاق دست کنده باز می شود. تمامی اتاق ها داراي پنجره هاي مشرف به دره هستند و به هم راه دارند. در اتاق آخر که دو نبش است، یک حوض ساروجی کم عمق و یک آتشدان قرار دارد که محل انجام مراسم آیینی بوده است .

از انتهاي اتاق اول یک دالان دست ساز به عرض 4 متر و ارتفاع 2 متر و طول 12 متر، طبقه ي اول را به تالار غار و به طبقه ي دوم متصل می نماید. طبقه ي دوم این غار بر روي شکافی ساخته شده است که دهانه ي طبیعی غار نیز هست که براي ساختن آن دیوارهاي دو طرف را افقی و به طور منظم سوراخ کرده اند و سرتیرهاي کف را داخل آنها قرار داده و اتاقی به مساحت 120 متر مربع نیز ساخته اند.

از طبقه ي دوم از طریق یک راهرو 10 پله اي یکپارچه از بیرون و یک تنوره به طول 3 متر از داخل نیز می توان به طبقه ي سوم غار کرفتو در کردستان راه پیدا کنیم. طبقه ي سوم غار شامل 4 اتاق تو در تو و تقریبا به همان اندازه ي اتاق هاي طبقه اول است. در ساختن طبقه ي سوم این غار دقت و ظرافت بسیار زیادي به کار رفته است و تمامی اتاق ها داراي درهاي سنگی یا چوبی هستند.

ساکنان غار با کندن تنوره اي به شیب 60 درجه و ساختن پله هایی که فاصله ي آنها یکسان نیست، توانسته اند به جریان آب چشمه در زیر غار دست پیدا کنند و محلی براي ذخیره ي دائمی و تأمین آن فراهم کنند تا بتوانند مدت هاي طولانی را بدون تحمل تشنگی هر محاصره اي را تحمل کنند. در این غار دالان هایی وجود دارد که عمق آب آن ها در اواخر پاییز حدود 50 سانتی متر است و به دلیل آلودگی آن به فضولات خفاش ها، حالت اسیدي دارد و در تماس با پوست بدن سوزش ایجاد می کند.

بر سر در یکی از اتاق هاي طبقه ي سوم این غار، کتیبه اي یونانی وجود دارد که آن آمده است :در این جا هراکلس سکونت دارد، باشد که پلیدي در آن راه نیابد !به همین علت غار کرفتو در کردستان را تالار هراکلس یا همان هرکول نیز می نامند. وجود همین کتیبه باعث شده است تا این غار را که داراي تاریخی عجیب است را آرامگاه گمشده ي هرکول، پهلوان ایرانی بنامند.

آثار زیستی در غار کرفتو، داراي 4 دوره ي مختلف سکونتی است: دوره ي پیش از تاریخ، دوره ي اشکانی، دوره ي ساسانی و دوره ي اسلامی که البته دوره ي سلوکی آن چندان مورد اطمینان هم نیست. همین امر باعث به وجود آمدن شک و شبهه هایی درباره ي کتیبه ي هرکول نیز شده است که ادعاي صحت و یا عدم صحت آن را به آینده موکول می نماید. از پارکینگ تا طبقه اول غار 220 پله وجود دارد. این مکان براي سالمندان ناتوان، بیماران با آرتروز پیشرفته زانو و بیماران با ناراحتی قلبی پیشرفته مناسب نیست.

با توجه به مطالعات مقدماتی روي سفالینه هاي یافت شده از غار و محوطه هاي اطراف آن، معلوم شد در دوره هاي پارت و ساسانی و قرن هاي 7 و 8 هجري غار کرفتو در کردستان هنوز هم پذیراي افرد بوده است اما، هنوز هم اثبات نشده است که این کتیبه اشاره به هرکول، پهلوان افسانه اي یونیان دارد و یا یک هرکول دیگر را مد نظر دارد! غار کرفتو در 20 بهمن 1318 تحت شماره 330 در فهرست آثار ملی ثبت شده است پیشنهاد می شود در ایام سرد سال به اینجا سفر نکنید. و بهترین زمان براي بازدید از آن بهار است.

منبع : صد جائی که در ایران باید دید / جمع آوري و تالیف: کورش مقصودي