باغ ایرانی

راههاي دسترسی:

این نه باغ در مناظق محتلف ایران قراردارند

باغ ایرانی به باغ هایی گفته می شود که بر پایه معماري و عناصر تشکیل دهنده آن از جمله ساختار هندسی، آب و درختان و کوشک میانی و غیره عمدتاً پردیس یا فردوس، بوستان یا بستان ،« باغ سرا » در فلات ایران و مناطق پیرامونی متأثر از فرهنگ آن رواج داشته است.

در ادبیات ایران به باغ ایرانی گفته می شده است. واژه باغ ایرانی جدید و ترجمه پرشن گاردن است باغ ایرانی سه ساختار و طراحی منحصر به فرد دارد:

اول در مسیر عبور جوي آب قرار دارد .دوم: محصور است با دیوارهاي بلند سوم در داخل باغ عمارت تابستانی و استخر آب قرار دارد. این سه مشخصه باغ هاي ایرانی را متمایز باغ » وصف کردند. باغ ایرانی یا « پرشن گاردن » می کند. در واقع این باغ سراهاي ایرانی را جهانگردان اروپائی که مشاهده کردند آن را با مشخصه و نام به ساختار و طراحی منحصر به فرد آن اشاره دارد .

باغ ایرانی با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارد اولین باغ هاي ایرانی در مسیر خروجی قنات ها « سراي شکل گرفته است. نمونه این گونه باغ ها را می توان در طبس، یزد، گناباد، و بیرجند و اکثر مناطق کویري دید.

یکی از مشخصه هاي باغ ایرانی عبور جوي آب در داخل باغ هست که معمولاً در این باغ سراها در وسط باغ استخر و یک عمارت یا ساختمان تابستانی وجود داشته است. بعضی باغ ها به صورت چهار باغ بوده و آب را در 4 مسیر عبور می داده اند .

باغ ایرانی پاسارگاد را ریشه معماري این باغ ها دانسته اند .کوروش بزرگ شخصاً دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت ها نیز به چه شکل کاشته شوند و در واقع هندسی سازي باغ و شکل و شمایل آن از دیدگاه کوروش به باغ ایرانی گرفته شده است. در دوره ساسانیان نیز باغ ها در جلوي کاخ ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دوره اسلامی نیز ادامه یافت. قدیمی ترین سند تصویري که نظم باغ ایرانی را به تصویر می کشد به دوره ساسانیان بازمی گردد. در نقش برجسته طاق بستان، صحنه شکار خسرو پرویز، طرح باغ –شکار او را در طاق بستان نشان می دهد. این نقش برجسته تا حدود زیادي هندسه باغ و عملکرد آن را هویدا می کند.

در تمام شهرها و روستاهاي ایران بخصوص در مناطقی که داراي قنات هستند باغ ایرانی یا باغ سراي ایرانی وجود داشته است. زندگی در باغ و آرزوي باغ که نمائی از جنت و بهشت است در زندگی همه ایرانیان مشهود بوده و هست. نماد این باغ ایرانی فرش ایرانی است که در خانه ایرانیان حداقل یک عدد از آنها یافت می شود. فرش ایرانی بهترین تجسم باغ، پس از تجسم معمارانه آن در فرهنگ ایرانی است. باغ، موضوع بسیاري از نقش هاي فرش. قالی ایرانی است. سه ساختار و طراحی منحصر به فرد، باغ ایرانی را از سایر باغ ها متمایز می کند: 1 –در مسیر عبور جوي آب قرار دارد. 2- با دیوارهاي بلند محصور است.

3- عمارت تابستانی و استخر آب در آن دیده می شود.رفتن به این باغها همیشه جذاب و دیدنی است بالاخص در بهار و فصل گل و شکوفه هاي بهاري مجموعه نه باغ ایرانی در ایران و دو باغ در هند و یک باغ در پاکستان، در سال 2011 به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند. این باغ ها عبارتند از :باغ ایرانی پاسارگاد شیراز- باغ ارم شیراز- باغ چهلستون اصفهان- باغ فین کاشان- باغ عباس آباد مازندران – باغ شازده کرمان – باغ دولت آباد یزد- باغ پهلوان پور مهریز- باغ اکبریه بیرجند- تاج محل آگرا هند- آرامگاه همایون دهلی نو هند- باغ شالیمار لاهور پاکستان__

منبع : صد جائی که در ایران باید دید/جمع آوري و تالیف: کورش مقصودي